تفاوت شستشوی فرش دستباف و فرش ماشینی
شستشوی فرش، چه دستباف و چه ماشینی، جزء ضروری نگهداری از آن‌ها برای حفظ زیبایی، پاکیزگی و طول عمرشان محسوب می‌شود. با این حال، به دلیل تفاوت‌های اساسی در مواد اولیه، ساختار بافت و ظرافت، روش شستشوی فرش دستباف و ماشینی به‌طور قابل توجهی با یکدیگر فرق دارد. در این مقاله به بررسی جامع تفاوت شستشوی فرش دستباف و فرش ماشینی، مراحل شستشو، مواد شوینده مناسب، نکات کلیدی و مزایا و معایب شستشوی هر نوع فرش در خانه و قالیشویی می‌پردازیم.
تفاوت شستشوی فرش دستباف و فرش ماشینی و تاثیر آن بر شستشو
فرش دستباف و ماشینی در جنبه‌های متعددی با هم تفاوت دارند که این اختلافات مستقیماً بر نحوه شستشو و مراقبت از آن‌ها اثر می‌گذارد. فرش‌های دستباف با استفاده از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم و پنبه بافته می‌شوند و رنگ‌های به کار رفته در آن‌ها نیز اغلب از مواد طبیعی گرفته می‌شود. این الیاف و رنگ‌ها حساسیت بیشتری نسبت به مواد شیمیایی قوی و روش‌های شستشوی خشن دارند. در مقابل، فرش‌های ماشینی معمولاً از الیاف مصنوعی مانند اکریلیک، پلی‌پروپیلن و پلی‌استر تولید می‌شوند که مقاومت بیشتری در برابر مواد شیمیایی و سایش دارند و رنگ‌های آن‌ها نیز معمولاً ثابت‌تر است.
شستشوی فرش دستباف: ظرافت و دقت
شستشوی فرش دستباف نیازمند ظرافت و دقت بیشتری نسبت به فرش ماشینی است. مراحل شستشو برای فرش دستباف باید با توجه به جنس الیاف، نوع رنگ و میزان آسیب‌پذیری فرش تعیین شود.
مراحل شستشوی فرش دستباف
غبارگیری
قبل از هر اقدامی، فرش دستباف باید به‌طور کامل غبارگیری شود. این کار به دو روش معمولی و مکانیکی انجام می‌گیرد. در روش معمولی، فرش را می‌تکانند یا با چوب به پشت آن ضربه می‌زنند تا گرد و خاک خارج شود. ضربات نباید خیلی محکم باشند که به بافت فرش آسیب برسد. سپس با جاروی چوبی به‌آرامی فرش را جارو می‌کنند. در روش مکانیکی که در کارخانجات انجام می‌شود، از دستگاه‌های مخصوص غبارگیری استفاده می‌شود. غبارگیری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا گرد و غبار در حین شستشو تبدیل به گل شده و در مغز فرش باقی می‌ماند و به‌مرور زمان باعث پوسیدگی آن می‌گردد.
تست رنگ‌دهی
قبل از شروع شستشو، باید از ثابت بودن رنگ فرش اطمینان حاصل کرد. برای این کار، یک دستمال سفید را با آب نیمه‌گرم خیس کرده و روی قسمت‌های مختلف پرز فرش بکشید. اگر دستمال رنگی شد، فرش رنگ می‌دهد و باید در شستشو احتیاط بیشتری به خرج داد. فرش‌های رنگ‌ده را نباید از قبل خیس کرد، زیرا ممکن است قسمت‌های روشن فرش نیز رنگ بگیرند.
انتخاب شوینده مناسب
برای شستشوی فرش دستباف باید از شوینده‌های ملایم و خنثی با pH حدود 7 استفاده کرد تا به الیاف و رنگ فرش آسیب نرسد. شوینده‌های قلیایی یا اسیدی قوی می‌توانند باعث پوسیدگی، پارگی و رنگ‌پریدگی فرش شوند. شوینده‌های مناسب شامل پودر دستی حل‌شده در آب، شامپو فرش مخصوص فرش دستباف یا مایع ظرفشویی رقیق‌شده برای از بین بردن چربی‌ها هستند.
شستشو
فرش را روی سطح صاف و شیب‌دار پهن کرده و با آب سرد یا ولرم با دمای معمولی و به‌صورت دوشی شستشو دهید. از آب گرم برای شستشوی فرش دستباف به‌هیچ‌وجه استفاده نکنید، زیرا آب گرم می‌تواند باعث تثبیت رنگ‌های پس‌داده شده در قسمت‌های روشن فرش شود و رنگ‌برداری آن را دشوار و پرهزینه کند. برای شستشو از اسفنج یا برس نرم استفاده کرده و به‌آرامی و در جهت خواب فرش، آن را تمیز کنید.
آبگیری
پس از شستشو، آب اضافی فرش را با پارو بگیرید. برای فرش‌های رنگ‌ده، بلافاصله پس از شستشو فرش را لوله نکنید. پرز فرش را با دستمال نخی یا حوله بگیرید و حدود یک ساعت به همان حالت روی زمین بگذارید تا آب آن خارج شود و از تداخل رنگ‌ها جلوگیری شود. از گرفتن آب درون فرش لوله‌شده خودداری کنید.
خشک کردن
فرش نیمه‌مرطوب را از پشت، در نور غیرمستقیم خورشید و در معرض هوا پهن کنید تا خشک شود. از پهن کردن فرش در نور مستقیم خورشید خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث رنگ‌پریدگی آن شود. برای خشک شدن یکنواخت، هر چند ساعت یک‌بار فرش را برگردانید. در فضای داخلی، فرش را در اتاق با تهویه مناسب قرار دهید و از پنکه برای گردش هوا استفاده کنید. پس از خشک شدن کامل، با برس نرم، الیاف فرش را در جهت خواب فرش برس بزنید تا به حالت اولیه خود برگردند. از جاروبرقی در این مرحله استفاده نکنید، زیرا ممکن است خواب فرش را به‌هم بریزد.
روش شامپو فرش برای فرش دستباف
برای شستشوی سطحی و لکه‌بری فرش دستباف در خانه می‌توان از شامپو فرش استفاده کرد. برای این کار ابتدا فرش را جارو کنید، سپس کف شامپو فرش را (مخلوط شامپو فرش با مقدار کمی آب و هم زدن تا کف کند) با یک تور یا اسفنج به‌آرامی روی فرش بمالید. نیم ساعت صبر کنید و سپس با یک دستمال زبر یا تور پرده در جهت خواب فرش بکشید و با جاروی چوبی جارو کنید. فقط از کف شامپو فرش استفاده کنید و از آب شامپو فرش اجتناب کنید، زیرا آب زیاد ممکن است باعث پوسیدگی ریشه‌ها و آسیب به بافت فرش شود.
شستشوی فرش ماشینی: سهولت و سرعت
شستشوی فرش ماشینی به دلیل الیاف مصنوعی و ساختار مقاوم‌تر، معمولاً ساده‌تر و سریع‌تر از فرش دستباف است. با این حال، رعایت اصول و نکات مهم در شستشوی فرش ماشینی نیز ضروری است تا از آسیب به فرش و کاهش کیفیت آن جلوگیری شود.
مراحل شستشوی فرش ماشینی
- آماده‌سازی و جاروبرقی: قبل از شستشو، فرش ماشینی را به‌طور کامل جاروبرقی بکشید تا گرد و غبار و ذرات ریز از الیاف آن خارج شود. این کار باعث می‌شود مواد شوینده بهتر به الیاف فرش نفوذ کنند.
- لکه‌بری (در صورت نیاز): اگر فرش ماشینی لکه‌هایی دارد، قبل از شستشوی کامل، لکه‌ها را با مواد لکه‌بر مناسب تمیز کنید. مواد شوینده خانگی معمولاً برای لکه‌بری فرش ماشینی مناسب هستند، اما قبل از استفاده، آن‌ها را روی قسمت کوچکی از فرش تست کنید.
- انتخاب شوینده مناسب: برای شستشوی فرش ماشینی می‌توانید از شامپو فرش‌های مخصوص فرش ماشینی یا مواد شوینده ملایم مانند مایع لباسشویی رقیق‌شده استفاده کنید. از استفاده از مواد شوینده قوی و سفیدکننده خودداری کنید، زیرا ممکن است به الیاف فرش آسیب برسانند و باعث رنگ‌پریدگی شوند.
- شستشو: برای شستشوی فرش ماشینی در خانه می‌توانید از روش دستی یا دستگاه فرش‌شوی ماشینی استفاده کنید. در روش دستی، فرش را روی سطح صاف پهن کرده و با استفاده از برس نرم و محلول شوینده، آن را تمیز کنید. در روش ماشینی، طبق دستورالعمل دستگاه فرش‌شوی، فرش را شستشو دهید. در هر دو روش، از آب ولرم استفاده کنید و از خیس کردن بیش از حد فرش خودداری کنید.
- آبگیری و خشک کردن: پس از شستشو، آب اضافی فرش ماشینی را با استفاده از پارو، حوله یا دستگاه آبگیر فرش بگیرید. سپس فرش را در فضای باز و سایه یا در اتاق با تهویه مناسب پهن کنید تا خشک شود. برای خشک شدن سریع‌تر می‌توانید از پنکه یا دستگاه تهویه مطبوع استفاده کنید. فرش‌های ماشینی معمولاً در حدود 24 ساعت خشک می‌شوند. پس از خشک شدن کامل، فرش را جاروبرقی بکشید تا الیاف آن باز شوند.
نکات کلیدی در شستشوی فرش دستباف و ماشینی
- زمان مناسب شستشو: بهترین زمان برای شستشوی فرش، فصل تابستان است، زیرا در این فصل فرش‌ها به‌راحتی خشک می‌شوند.
- آب سرد یا ولرم: برای شستشوی هر دو نوع فرش، از آب سرد یا ولرم استفاده کنید. آب گرم می‌تواند به الیاف و رنگ فرش آسیب برساند.
- شوینده ملایم: از مواد شوینده ملایم و مخصوص فرش استفاده کنید. از مواد شوینده قوی و سفیدکننده خودداری کنید. pH شوینده باید خنثی یا نزدیک به خنثی باشد (6.5 تا 7.5).
- خشک کردن مناسب: فرش را به‌طور کامل خشک کنید و از باقی ماندن رطوبت در آن جلوگیری کنید. رطوبت می‌تواند باعث ایجاد بوی نامطبوع، کپک و پوسیدگی فرش شود. خشک کردن فرش دستباف باید با دقت بیشتری انجام شود و از نور مستقیم خورشید و حرارت زیاد اجتناب گردد.
- تست رنگ و شوینده: قبل از استفاده از هر شوینده جدید یا روش شستشوی جدید، آن را روی قسمت کوچکی و غیرقابل‌دید از فرش تست کنید تا از عدم آسیب به رنگ و بافت فرش مطمئن شوید.
شستشوی فرش در خانه یا قالیشویی؟
انتخاب بین شستشوی فرش در خانه و قالیشویی به عوامل مختلفی مانند نوع فرش، میزان آلودگی، بودجه و زمان شما بستگی دارد.
معایب شستشوی فرش در خانه:
- عدم تمیزی کامل: ممکن است فرش به‌طور عمقی تمیز نشود و لکه‌ها باقی بمانند.
- احتمال آسیب به فرش: استفاده از شوینده نامناسب یا روش شستشوی نادرست می‌تواند به فرش آسیب برساند.
- خشک کردن دشوار: خشک کردن کامل فرش در خانه ممکن است دشوار باشد و باعث ایجاد بوی نامطبوع و کپک شود.
- کار سنگین و زمان‌بر: شستشوی فرش در خانه، به‌ویژه فرش‌های بزرگ، کاری سخت و زمان‌بر است
- نیاز به فضای مناسب: برای شستشو و خشک کردن فرش به فضای باز و مناسب نیاز است.
- مصرف آب زیاد: شستشوی فرش در خانه معمولاً آب زیادی مصرف می‌کند.
مزایای شستشوی فرش در قالیشویی:
- تمیزی عمیق و حرفه‌ای: قالیشویی‌ها از تجهیزات و مواد شوینده تخصصی برای شستشوی عمقی فرش استفاده می‌کنند و لکه‌ها و آلودگی‌ها را به‌طور کامل از بین می‌برند.
- حفظ کیفیت و سلامت فرش: قالیشویی‌های حرفه‌ای با توجه به نوع فرش، بهترین روش شستشو را انتخاب می‌کنند و از آسیب به فرش جلوگیری می‌کنند.
- صرفه‌جویی در زمان و انرژی: شستشوی فرش در قالیشویی زمان و انرژی شما را صرفه‌جویی می‌کند.
- خشک شدن سریع: فرش در قالیشویی به‌سرعت و به‌طور کامل خشک می‌شود.
- خدمات اضافی: بسیاری از قالیشویی‌ها خدمات اضافی مانند لکه‌برداری، ترمیم و رفوگری فرش را نیز ارائه می‌دهند.
- استفاده از شوینده‌های استاندارد: قالیشویی‌ها از مواد شوینده مناسب و استاندارد استفاده می‌کنند.
آسیب‌های ناشی از شستشوی اشتباه
شستشوی اشتباه فرش، چه دستباف و چه ماشینی، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن‌ها وارد کند. استفاده از شوینده‌های نامناسب و قوی، تکنیک‌های شستشوی خشن، خیس کردن بیش از حد فرش و خشک کردن نامناسب از جمله اشتباهات رایج در شستشوی فرش هستند که می‌توانند باعث بهم‌ریختگی بافت، از بین رفتن رنگ، پوسیدگی و کاهش طول عمر فرش شوند.
نتیجه‌گیری
شستشوی فرش دستباف و ماشینی تفاوت‌های قابل توجهی دارد که ناشی از تفاوت در جنس الیاف، ساختار بافت و حساسیت آن‌ها است. شستشوی فرش دستباف نیازمند دقت و ظرافت بیشتری است و باید با مواد شوینده ملایم و روش‌های مناسب انجام شود تا از آسیب به فرش جلوگیری شود. در مقابل، شستشوی فرش ماشینی معمولاً ساده‌تر است، اما رعایت نکات مهم و استفاده از مواد شوینده مناسب در آن نیز ضروری است.
انتخاب بین شستشوی فرش در خانه و قالیشویی بستگی به شرایط و امکانات شما دارد. برای فرش‌های دستباف نفیس و ارزشمند و فرش‌های بسیار کثیف، سپردن فرش به قالیشویی‌های معتبر و حرفه‌ای بهترین گزینه است. اما برای فرش‌های ماشینی با آلودگی کم و در صورت داشتن فضای مناسب و زمان کافی، می‌توان با رعایت نکات ذکر شده، فرش را در خانه نیز شستشو داد. در هر صورت، توجه به نوع فرش، انتخاب شوینده مناسب، رعایت اصول صحیح شستشو و خشک کردن کامل فرش، کلید حفظ زیبایی و طول عمر فرش شما خواهد بود.